HARRIS, SOLOMON (1726 - 1785), gweinidog Ariaidd ac athro coleg

Ganwyd yn Cilgwyn, Sir Aberteifi, 21 Chwefror 1726. Fe'i haddysgwyd gan y Parch. Timothy Davis, Cilgwyn a Chaeronnen, ei weinidog, digon tebyg, ac yng Ngholeg Caerfyrddin (1746-1750). Fe'i cynorthwyid yn y coleg gan y Bwrdd Cynulleidfaol. Yn 1750 derbyniodd alwad i eglwys Bresbyteraidd Abertawe, ac fe'i hordeiniwyd yno 4 Medi 1751. Agorodd ysgol gyda chynhorthwy John Bache yn nechrau 1753, a chadwodd hi bron drwy gydol ei weinidogaeth. Wedi cau Coleg Caerfyrddin yn Rhydygors, apwyntiwyd ef yn brifathro gan symud y coleg ato i Abertawe. Ychydig oedd nifer y myfyrwyr, a bu Harris farw ymhen blwyddyn.

Maentumir mai ef a droes feddwl y gynulleidfa gyntaf at syniadau Undodaidd. Mynnir mai Calfin ydoedd ar y dechrau, ond nid Calfinaidd syniadau Timothy Davis nac eglwysi Cilgwyn a Chaeronnen. Awgrymir ei fod yn Ariad cyn 1776 pan gydweithredodd â Lewis Rees, Mynydd-bach, i sefydlu cynulleidfa Gymraeg Annibynnol yn Abertawe. Yn llythyrau Trefeca (yn Ll.G.C.) sonnir am Solomon Harris yn awgrymu bod rheswm yng ngolau'r efengyl yn ddigon i ddwyn dynion i iachawdwriaeth. Cyhoeddodd bregeth Gymraeg - Ystyriaethau ar anchwliadwy olud Crist - 1774, a phregeth Saesneg yn 1783. Bu farw 15 Awst 1785.

Awdur

• Y Parchedig Thomas Oswald Williams, (1888 - 1965)

Ffynonellau

• Yr Ymofynnydd, Tachwedd 1900, 258-9
• The Presbyterian Fund and Dr. Williams' Trust (1885), 67
• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, iv, 82
• Benjamin Williams (Gwynionydd), Enwogion Ceredigion (1869)
• Y Beiriniad: cyhoeddiad trimisol, er egluro gwyddoriaeth, gwladyddiaeth, llenyddiaeth a chrefydd ii, 325
• Charles Lloyd, Particulars of the Life of a Dissenting Minister (1911), 18-20

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734404

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/