RICHARDSON, EVAN (1759 - 1824), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac ysgol-feistr

Ganwyd yn 1759 yn y Bryngwyn Bach, Llanfihangel-genau'r-glyn, yn fab i saer maen o'r enw Rhisiart Morys Huw - a gelwid yntau fynychaf yn ' Evan Richards,' nid yn unig ar lafar gwlad ond yn llythyrau Thomas Charles ac yng nghofnodion y Methodistiaid Calfinaidd yn ei ddydd. Dywedodd Lewis Edwards rywdro fod Richardson yn 'ewythr' iddo. Bwriedid ef i'r offeiriadaeth a bu yn Ystrad Meurig dan Edward Richard, ond daeth dan ddylanwad Daniel Rowland; cefnodd ar yr Eglwys (ac ar ei deulu o'r herwydd), a chychwynnodd ysgol tua Llanddewi-brefi. Ar daith i'r gogledd fel 'cyfaill' pregethwr, dechreuodd bregethu (1781), ac ar anogaeth Robert Jones Rhoslan agorodd ysgol (1782) ym Mrynengan; symudodd hi wedyn i Bwllheli ac oddi yno i Langybi Eifionydd. Cododd gwrthwynebiad iddo yno, a symudodd yntau (1787) i dref Caernarfon. Bu ei ysgol yn bwysig iawn yn hanes addysg pregethwyr Methodistaidd ei dydd, a gwelir mynych gyfeiriad ati yn eu cofiannau - y ddeuddyn enwocaf a fu ynddi yng Nghaernarfon oedd John Elias a (Syr) Hugh Owen; rhoes Richardson hi i fyny tua 1817 pan ddechreuodd ei iechyd dorri, a chymerwyd ati gan William Lloyd. Gydag Evan Richardson, i bob pwrpas ymarferol, y cychwyn Methodistiaeth Caernarfon. David Jones (Llangan), a bregethodd gyntaf yno o blith y Methodistiaid Calfinaidd, yn 1786, ac yn 1787 (cyn mynd i fyw i'r dref) pregethodd Richardson gyda John Roberts (1752 - 1834), wrth dalcen capel Annibynnol Pen-dref, gyda chefnogaeth y gweinidog George Lewis. Yn fuan wedyn cymerth lofft yn Nhan-yr-allt ar ffordd Bethel i gynnal moddion; ac yn 1793 codwyd capel cyntaf y Methodistiaid Calfinaidd yn ' Mount Pleasant,' rhagflaenydd capel Moreia (1826). Ordeiniwyd Richardson yng ngwasanaeth ordeinio cyntaf y Methodistiaid Calfinaidd, yn y Bala, 1811. Yn 1817, aeth ei iechyd yn ddrwg; cafodd ergyd o'r parlys ac ni phregethodd wedyn gymaint â chynt. Bu farw 29 Mawrth 1824, yn 65 oed, a chladdwyd yn Llanbeblig. Bu'n briod ddwywaith.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Y Gwyddoniadur Cymreig (1889–96), ail arg., ix, 48S
• Owen Thomas, Cofiant y Parchedig John Jones, Talsarn: mewn cysylltiad a hanes duwinyddiaeth a phregethu Cymru (Wrexham 1874), 829-34 (disgrifiad ohono fel pregethwr)
• D. E. Jenkins, Life of Thomas Charles (Dinbych 1908), ii, 322-4
• D. Hoskins, Canmlwyddiant Capel Moriah, Caernarfon. Hanes yr Eglwys o'i chychwyniad yn y lloft yn Tanrallt, hyd adeg canmlwyddiant y capel presenol yn Hydref 1926 (Caernarfon 1926), 19-49

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20748826

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/