DAFYDD, OWEN (1751 - 1814?), bardd cefn gwlad a baledwr

Dywedir mai o Wynfe, Sir Gaerfyrddin yr hannai, ond trigai yn Llandybïe yn 1783. Bernir mai ef yw'r ' Owen Watkin ' a briododd Joyce William o Gwm Aman, yno 21 Tachwedd 1783. Crwydrodd lawer ar hyd ei oes wrth ddilyn galwedigaeth melinydd. Bu'n byw am dymor yng Nghwmgrenig-fach, Cwm Aman, ac ar ôl hynny yn Llwyn Uchedwel gerllaw'r Glais yng Nghwmtawe; Cefn Myddfai, Llangyfelach; a Melin Gurwen. Gorffennodd ei yrfa ym Melin y Gurnos, Cwmtawe. Codwyd cofadail ar ei fedd ym mynwent y plwyf, Ystradgynlais yn 1869; dywedir ar honno ddarfod ei eni yn 1751 ac iddo farw 29 Mawrth 1813. Eithr dywed Thomas Levi (Y Traethodydd, 1866, 406) iddo farw 29 Mawrth 1813 yn 62 oed, a dywed Glasnant Jones (Y Geninen, Mawrth 1906) iddo farw yn 1816 yn 65 oed. Bernir mai ef yw'r ' Owain William, Gurnos Mill ' y ceir cofnod ei gladdu yng nghofrestr Ystradgynlais 26 Chwefror 1814. Cyhoeddwyd nifer o'i ganeuon ar ffurf baledi, megis ei gân i Danchwa Brynmorgan (Voss, Abertawe, 1812). Ond ei gân enwocaf yw honno i Dduwdod Crist, sef Cân yn dangos fod Crist yn Dduw &c., (Voss, 1806, ac amryw arg. yn ddiweddarach). Chwaraeodd y gan hon ran nid bychan yn y ddadl rhwng Trindodwyr a'r Undodiaid yn nechrau'r 19eg ganrif. Cyhoeddwyd Cynhyrchion Barddonol yr Hen Felinydd Owen Dafydd Cwmaman yn Ystalyfera yn 1904.

Awdur

• Y Parchedig Gomer Morgan Roberts, (1904 - 1993)

Ffynonellau

• Y ffynonellau uchod
• Y Cenhadwr Americanaidd sef cylchgrawn gwybodaeth fuddiol a dyddorawl i Gymry America / The American messenger (Efrog Newydd 1840-1901), Hydref 1858
• Y Beiriniad: cyhoeddiad trimisol, er egluro gwyddoriaeth, gwladyddiaeth, llenyddiaeth a chrefydd, 1863
• T. Thomas, Hen Gymeriadau Plwyf y Betws (1894)
• ysgrifau G. M. Roberts yn Llais Llafur, 22 a 29 Mai 1937
• J. Gwili Jenkins, Hanfod Duw a Pherson Crist: athrawiaeth y Drindod a Duwdod Crist, yn bennaf yn ei pherthynas â Chymru (Liverpool 1931), 355
• G. M. Roberts, Hanes Plwyf Llandybïe, etc (Caerdydd 1939), 230

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20746833

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/